| Arabic |
| has gloss | ara: التحفيز أو العامل المساعد في الكيمياء والعلم اﻷحياء هو قدرة بعض المواد، التي تسمى حفازات، على زيادة سرعة تفاعل كيميائي وتسريعه دون أن تستهلك من قبله. وتعتبر الإنزيمات عامل مساعد على تنشيط التفاعلات الحيوية في الأحياء. |
| lexicalization | ara: تحفيز |
| lexicalization | ara: حفازات |
| Aragonese |
| lexicalization | arg: Catalizadors |
| Bosnian |
| has gloss | bos: Katalizator u hemiji je hemijska supstanca koja ubrzava hemijsku reakciju bez da pri tome bude promjenjena na kraju hemijske reakcije. Katalizatori učestvuju u reakciji ali nisu reaktanti niti proizvodi reakcije koju kataliziraju . U generalnom značenju katalizatorom se smatra sve ono što ubrzava reakciju bez da se sam katalizator pri tome troši ili mjenja (npr. "katalizator političkih promjena"). Djelovanje katalizatora se zasniva na činjenici da oni smanjuju energiju aktivacije reaktanata i time povećavaju brzinu reakcije, pri čemu ne utiču na termodinamičku ravnotežu reakcije. Katalizatori ne utiču na količinu produkata reakcije nego samo ubrzavaju postizanje ravnotežnog stanja. |
| lexicalization | bos: Katalizatori |
| lexicalization | bos: katalizator |
| Bulgarian |
| has gloss | bul: Катализата е явление, при което настъпват химични реакции в присъствието на химични вещества, наречени катализатори. Те променят скоростта на химичните реакции, без сами по себе си да търпят значителни качествени и количествени изменения в края на процеса. При каталитичните процеси съществено влияние оказва състоянието на веществата, които участват в реакцията - дали участващите в реакцията вещества са в едно и също агрегатно състояние и обръзуват еднородна смес или не. |
| lexicalization | bul: Катализатор |
| lexicalization | bul: катализа |
| Catalan |
| has gloss | cat: En química, un catalitzador (del Grec: καταλύτης, catalytēs), és una substància que incrementa la velocitat d'una reacció química, però que no es consumeix en la reacció. |
| lexicalization | cat: catalitzador |
| Czech |
| has gloss | ces: Katalyzátor (z řeckého καταλύτης katalýtis) je látka, vstupující do chemické reakce, urychluje ji (nebo zpomaluje), a přitom z ní vystupuje nezměněná. Slovo katalyzátor se někdy používá i v přeneseném smyslu pro jakoukoli událost, osobu apod., které přispějí k uskutečnění něčeho (např. „příjemná hudba byla katalyzátorem úspěšného jednání“). |
| lexicalization | ces: katalyzátor |
| Central Kurdish |
| lexicalization | ckb: کارای یاریدەدەر |
| Welsh |
| has gloss | cym: Mewn Cemeg a Bioleg, catalysis yw'r cyflymiad (cynnydd mewn cyfradd) o adwaith gemegol gan sylwedd a elwir yn gatalydd. Nid yw catalyddion yn cymryd rhan yn yr adwaith ei hun; hynny yw, ni chaent eu treulio yn ystod yr adwaith. |
| lexicalization | cym: Catalysis |
| Danish |
| has gloss | dan: En katalysator er en substans der accelererer hastigheden, hvormed en kemisk reaktion foregår, uden selv at blive omdannet eller brugt ved reaktionen. En katalysator er derfor medspiller i en reaktion, men er hverken en kemisk reaktant eller et kemisk produkt. |
| lexicalization | dan: katalysator |
| German |
| has gloss | deu: Katalysator (von der Katalyse, griechisch, katálysis - Auflösung mit lateinischer Endung) bezeichnet in der Chemie einen Stoff, der die Reaktionsgeschwindigkeit einer chemischen Reaktion beeinflusst, ohne dabei selbst verbraucht zu werden. Dies geschieht durch Herabsetzung der Aktivierungsenergie. Katalysatoren ändern somit die Kinetik chemischer Reaktionen, ohne deren Thermodynamik zu verändern. Sie beschleunigen die Hin- und Rückreaktion gleichermaßen und ändern somit nichts am Gleichgewicht einer Reaktion. |
| lexicalization | deu: Katalysator |
| Modern Greek (1453-) |
| has gloss | ell: Ορισμός Καταλύτης ονομάζεται μία χημική ουσία που αλλάζει τη ταχύτητα μιας χημικής αντίδρασης χωρίς όμως να μεταβάλλεται η ίδια. |
| lexicalization | ell: καταλύτης |
| Esperanto |
| has gloss | epo: Katalizilo estas materialo, kiu plirapidigas la kemiajn reakciojn kaj kiu ne forkonsumiĝas dum la proceso kaj ne ŝanĝiĝas por daŭro. Oni nomas la katalizilojn de la naturo enzimoj. Ili reguligas la gravajn biokemiajn reagojn. |
| lexicalization | epo: katalizilo |
| Estonian |
| has gloss | est: Katalüsaator on keemias aine, mis muudab reaktsiooni kiirust, kuid vabaneb pärast reaktsiooni lõppu endises koguses. |
| lexicalization | est: katalüsaator |
| Persian |
| has gloss | fas: کاتالیزور یا آسان‌گر ماده‌ای را می‌گویند که اگر به مخلوط واکنشی افزوده شود، سرعت رسیدن ماده به حالت تعادل در سیستم را، بدون آنکه خود دستخوش تغییر شیمیایی پایدار شود تغییر می‌دهد و معمولاْ آن‌را افزایش می‌دهد . کاتالیزورها ممکن است همگن یا ناهمگن باشند ولی معیارهای زیر در تمامی آنها صدق می‌کند: |
| lexicalization | fas: کاتالیزور |
| Finnish |
| has gloss | fin: Katalyytti on aine, joka nopeuttaa kemiallista reaktiota tietyssä lämpötilassa kuitenkaan itse kulumatta reaktiossa. Katalyytti osallistuu kemialliseen reaktioon, mutta ei ole reaktion alku- tai lopputuote. |
| lexicalization | fin: Katalyytit |
| lexicalization | fin: Katalyytti |
| French |
| has gloss | fra: La catalyse est laction dune substance appelée catalyseur sur une transformation chimique dans le but de modifier sa vitesse de réaction. Le catalyseur, qui est en général en quantité beaucoup plus faible que les réactifs, nest pas consommé et est retrouvé inchangé à la fin de la réaction. Sil est séparable facilement du milieu réactionnel, il pourra être recyclé dans une nouvelle synthèse. |
| lexicalization | fra: Catalyseur |
| lexicalization | fra: catalyse |
| Galician |
| has gloss | glg: Catalizador é unha substancia (composto ou elemento) capaz de acelerar (catalizador positivo) o retardar (catalizador negativo ou inhibidor) unha reacción química, permanecendo el mismo inalterado (non se consume durante a reacción). A este proceso chámaselle catálise. Os catalizadores non alteran o balance enerxético final da reacción química, senón que só permiten que se acade o equilibrio con maior ou menor velocidade. |
| lexicalization | glg: catalizador |
| Serbo-Croatian |
| has gloss | hbs: Katalizator je hemijska supstancija, koja se dodaje reakcionom sistemu da bi ubrzala reakciju. *Primer |
| lexicalization | hbs: katalizator |
| Hebrew |
| has gloss | heb: זרז (בלועזית: קטליזטור) הוא חומר המסוגל להאיץ מהלכן של תגובות כימיות. המונח נטבע לראשונה על ידי הכימאי השבדי יונס יעקב ברצליוס כאשר גילה את תופעת הקטליזה ב-1835. |
| lexicalization | heb: זרז |
| Hindi |
| has gloss | hin: जब किसी रासायनिक अभिक्रिया की गति किसी पदार्थ की उपस्थिति मात्र से बढ जाती है तो इसे उत्प्रेरण (Catalysis) कहते हैं। जिस पदार्थ की उपस्थिति से अभिक्रिया की गति बढ जाती है उसे उत्प्रेरक (catalyst) कहते हैं। उत्प्रेरक अभिक्रिया में भाग नहीं लेता, केवल क्रिया की गति को प्रभावित करता है। |
| lexicalization | hin: उत्प्रेरण |
| Croatian |
| has gloss | hrv: Katalizatori su tvari koje smanjuju aktivacijsku energiju tvari. To utječe na promjenu brzine tako da se često kaže da su katalizatori tvari koje ubrzavaju kemijske reakcije. |
| lexicalization | hrv: katalizator |
| Hungarian |
| has gloss | hun: A katalizátor a kémiában egy olyan anyag, ami úgy gyorsít föl (esetleg nagyságrendekkel) egy kémiai reakciót, hogy ő maga annak során nem használódik el. A szó a görög katalüszisz (feloldás) szóból keletkezett, latin végződéssel. A katalizátorok a reakciósebességet növelik. A katalizátorok úgy fejtik ki hatásukat, hogy jelenlétükben a reakciók más úton, alacsonyabb aktiválási energiájú részfolyamatokon keresztül játszódnak le. A katalizátornak gyakran kis mennyisége is elegendő nagy mennyiségű anyag átalakulásának meggyorsításához. Ha a reagáló anyagok és a katalizátor közös fázisban vannak, a katalízist homogén katalízisnek, ha különböző fázisban vannak, heterogén katalízisnek nevezzük. A katalízis során a katalizátor nem változik meg maradandóan. |
| lexicalization | hun: katalizátor |
| Ido |
| has gloss | ido: Katalizo esas chanjo dil rapideso di kemiala reakto per adjuntar mikra substanco-quanteso, quo ipsa ne chanjas dum la reakto o regeneras finale. |
| lexicalization | ido: Katalizivi |
| lexicalization | ido: Katalizo |
| Interlingua (International Auxiliary Language Association) |
| has gloss | ina: Un convertitor catalytic o catalysator es designate pro epurar le gases de escappamento de vehiculos que functiona con benzina, le quales constitue alteremente un considerabile menacia al standardes de qualitate del aere in stratas urban congerite e in autostratas. |
| lexicalization | ina: catalysator |
| Indonesian |
| has gloss | ind: Katalis adalah suatu zat yang mempercepat laju reaksi reaksi kimia pada suhu tertentu, tanpa mengalami perubahan atau terpakai oleh reaksi itu sendiri (lihat pula katalisis). Suatu katalis berperan dalam reaksi tapi bukan sebagai pereaksi ataupun produk. |
| lexicalization | ind: Katalis |
| Icelandic |
| has gloss | isl: Efnahvatar eru efni sem hjálpa til við efnahvörf með því að lækka orkuþröskuldinn sem þarf til þess að efnahvörf geti átt sér stað. Efnahvörf geta átt sér stað bæði þegar meiri orka kemur inn í kerfi eða þegar orka losnar úr kerfi. |
| lexicalization | isl: Hvati |
| Italian |
| has gloss | ita: Un catalizzatore è una sostanza, fonte o dispositivo che interviene in una reazione chimica aumentandone la velocità ma rimanendo inalterato al termine della stessa. |
| lexicalization | ita: catalizzatore |
| lexicalization | ita: Catalizzatori |
| Japanese |
| has gloss | jpn: 触媒（しょくばい、catalyst）とは、特定の化学反応の反応速度を速める物質で、自身は反応の前後で変化しないものをいう 。また、反応によって消費されても、反応の完了と同時に再生し、変化していないように見えるものも触媒とされる。 |
| lexicalization | jpn: 触媒 |
| Korean |
| has gloss | kor: 촉매(觸媒) 촉매(catalyst)란 반응과정에서 소모되지 않으면서 반응속도를 변화시키는 물질을 말한다. 반응이 일어나는 데 필요한 활성화 에너지를 변화시켜 반응속도를 변화시키는 것이 촉매의 역할이다. 활성화 에너지를 낮추어서 반응속도를 높여주는 촉매를 정촉매, 활성화 에너지를 높여 반응속도를 낮추는 촉매를 부촉매라고 한다. |
| lexicalization | kor: 촉매 |
| Latvian |
| has gloss | lav: Katalizators ir viela, kas paātrina vai palēnina kādu ķīmisko reakciju, bet pati šajā reakcijā ķīmiski nemainās. Katalizatorus, kas palēnina ķīmisko reakciju sauc par inhibitoriem. Katalizators samazina reakcijas aktivācijas enerģiju (piem. reakcija var notikt zemākā temperatūrā, nekā bez katalizatora), bet nemaina termodinamiku (rekacijas siltumefekts ar katalizatoru būs tāds pats, kā bez katalizatora)(siltumefekts laika vienībā var atšķirties, jo reakcijas ātrums mainās). |
| lexicalization | lav: katalizators |
| Lithuanian |
| has gloss | lit: Katalizatorius – medžiaga, kuri sumažina reakcijos aktyvacijos energiją, todėl padedamos katalizatorių gali vykti tos cheminės reakcijos, kurios paprastai nevyksta. |
| lexicalization | lit: Katalizatoriai |
| lexicalization | lit: Katalizatorius |
| Macedonian |
| has gloss | mkd: Катализатор е секоја супстанција во хемијата која ги забрзува хемиските реакции, без притоа нејзиното количество при реакцијата да се измени. Хемиските реакции во кој учествува одреден катализатор се наречени реакции на катализа. Во случаи на хомогена катализа, катализаторот стапува во реакција со еден од реактантите (т.е. супстратот) и со него образува меѓупродукт. Дури потоа меѓупродуктот стапува во заемно дејство со другите реактанти за на крајот да се образуваат продукти. При хетерогена катализа, пак, честички од реактантите се атсорбираат на површината на катализаторот, а потоа таму се случува елементарен акт на хемиска трансформација. |
| lexicalization | mkd: катализатор |
| Low German |
| lexicalization | nds: Katalysater |
| Dutch |
| has gloss | nld: Een katalysator is een stof die de snelheid van een bepaalde chemische reactie beïnvloedt zonder zelf verbruikt te worden. Gewoonlijk wordt hiermee een versnelling van de reactiesnelheid bedoeld. In enkele gevallen is er sprake van een vertraging van de reactiesnelheid - dan wordt gesproken van negatief katalytische werking. Soms is het praktisch ondoenlijk om reacties te laten verlopen zonder katalysator: de activeringsenergie is dan dusdanig hoog, dat het zonder katalysator eeuwen zou duren voor de evenwichtstoestand wordt bereikt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij verbranding van koolwaterstoffen bij kamertemperatuur. Hoewel het energetisch gunstig is dat suiker reageert met zuurstof, gebeurt dit niet doordat de energiebarrière te hoog is. In het menselijk lichaam wordt suiker echter wel verbrand, met behulp van biologische katalysatoren: enzymen. |
| lexicalization | nld: Katalysator |
| Norwegian Nynorsk |
| has gloss | nno: Ein katalysator er eit stoff som får ein kjemisk reaksjon til å gå raskare utan at han er med i produktet. |
| lexicalization | nno: Katalysatorar |
| lexicalization | nno: katalysator |
| Norwegian |
| has gloss | nor: En katalysator er et stoff som øker hastigheten på en kjemisk reaksjon, uten at det selv (permanent) forandres. Tilstedeværelsen i prosessen åpner en alternativ reaksjonsvei med lavere aktiveringsenergi slik at flere molekyler får tilstrekkelig høy energi for å reagere ved lavere trykk og temperatur enn ellers. Visse katalysatorer kan også endre en reaksjon ved å selektivt påvirke aktiveringsenergiene for ulike komponenter i en blanding. |
| lexicalization | nor: Katalysatorer |
| lexicalization | nor: katalysator |
| Novial |
| has gloss | nov: Katalise es li chanjo del rapiditate de kemial reaktione per adi mikri quantitate de substantie kel es nonchanjat after li reaktione. |
| lexicalization | nov: Katalise |
| Occitan (post 1500) |
| has gloss | oci: En quimia, un catalisador (del grèc: καταλύτης, catalytēs), es una substància quaumenta la velocitat duna reaccion quimica, mas que se consumís pas dins la reaccion. |
| lexicalization | oci: catalisador |
| Polish |
| has gloss | pol: Katalizator to substancja chemiczna, która dodana do układu obniża energię aktywacji reakcji chemicznej, czego efektem jest wzrost szybkości reakcji chemicznej. |
| lexicalization | pol: Katalizatory |
| lexicalization | pol: katalizator |
| Portuguese |
| has gloss | por: Catalisador é toda e qualquer substância que acelera uma reação, diminuindo a energia de ativação, diminuindo a energia do complexo ativado, sem ser consumido, durante o processo. Um catalisador normalmente promove um caminho (mecanismo) molecular diferente para a reação. Por exemplo, hidrogênio e oxigênio gasosos são virtualmente inertes à temperatura ambiente, mas reagem rapidamente quando expostos à platina, que por sua vez, é o catalisador da reação. |
| lexicalization | por: Catalisadores |
| lexicalization | por: catalisador |
| Quechua |
| has gloss | que: Katalisachaq icha Katalisatur nisqaqa (catalizador, grigu simimanta κατάλυσις "chulluy") chaqllisinchipi ima ruranakuyta tukuchiq imayaymi, kikintataq manam wakinchaqchu. |
| lexicalization | que: Katalisachaq |
| Russian |
| has gloss | rus: Катализа́тор — химическое вещество, ускоряющее реакцию, но не входящее в состав продуктов реакции . Количество катализатора, в отличие от других реагентов, после реакции не изменяется. Обеспечивая более быстрый путь для реакции, катализатор реагирует с исходным веществом, получившееся промежуточное соединение подвергается превращениям и в конце расщепляется на продукт и катализатор. Затем катализатор снова реагирует с исходным веществом, и этот каталитический цикл многократно (до миллиона раз) повторяется. |
| lexicalization | rus: катализатор |
| lexicalization | rus: катализ |
| Slovak |
| has gloss | slk: Katalyzátor (z gréckeho katálysis = rozpustenie + -tor) je v chémii látka, pridávaná v malom množstve do chemickej reakcie, ktorá vyvoláva alebo ovplyvňuje (urýchľuje) chemickú reakciu, ale ktorá sama pritom ostane nezmenená (teda sa neviaže v produkte reakcie). |
| lexicalization | slk: Katalyzátor |
| Castilian |
| has gloss | spa: La catálisis es el proceso por el cual se aumenta o disminuye la velocidad. Por ejemplo, los que reducen la velocidad de la reacción son denominados “catalizadores negativos” o inhibidores . A su vez, las sustancias que aumentan la actividad de los catalizadores son denominados catalizadores positivos o promotores, y las que los desactivan son denominados venenos catalíticos. |
| lexicalization | spa: Catalisis |
| lexicalization | spa: Catalizadores |
| lexicalization | spa: Catalizador |
| lexicalization | spa: catálisis |
| Albanian |
| has gloss | sqi: Katalizatori është lënda e cila përdoret për ta përshpejtuar, për të ngadalësuar ose dhe për të ndryshuar rrjedhën e një reaksioni kimik, por që vetë nuk pëson asnjë ndryshim. |
| lexicalization | sqi: Katalizatori |
| Serbian |
| lexicalization | srp: катализатор |
| Saterfriesisch |
| has gloss | stq: Aan Katalysator is n Stof, die truch Minderenge fon juu Aktivierengsenergie n Ienfloud ap juu Gauegaid fon ne chemiske Reaktion häd, man säärm gans uunferannerd bääte uut juu Reaktion wier hääruut kumt. |
| lexicalization | stq: Katalysator |
| Sundanese |
| has gloss | sun: Katalis nyaéta hiji zat nu ngaronjatkeun laju hiji réaksi kimia, dina suhu nu tangtu, tanpa teu kabawa robah atawa kahakan ku réaksina (tempo ogé katalisis). Katalis aub na réaksi, tapi lain mangrupa réaktan atawa produk kimia. |
| lexicalization | sun: katalis |
| Swedish |
| has gloss | swe: En katalysator är ett ämne som utan att själv förbrukas ändrar kinetiken hos en termodynamiskt tillåten kemisk reaktion genom att öppna en alternativ reaktionsväg med lägre aktiveringsenergi så att fler partiklar har tillräckligt hög energi för att kunna reagera. På detta sätt accelererar en katalysator reaktionen så att den kan utföras vid lägre temperatur och tryck. En katalysator kan också påverka reaktionens selektivitet genom att minska de olika aktiveringsenergierna i ett reaktionsnätverk olika mycket. Sammantaget kan man säga att en katalysator påskyndar en kemisk reaktion. |
| lexicalization | swe: Katalysatorer |
| lexicalization | swe: Katalysator |
| Tamil |
| has gloss | tam: வினைவேக மாற்றி (Catalyst) ஒரு வேதியியல் மாற்றத்தில் ஒரு துவக்க வேதிப்பொருளாகவோ முடிவுப் பொருளாகவோ இல்லாமல் சில குறிப்பிட்ட வெப்ப அளவில் வேதியியல் மாற்றத்தின் வேகத்தினை கூடுதலாக்கும் பண்புடையது. |
| lexicalization | tam: வினைவேக மாற்றி |
| Telugu |
| has gloss | tel: జీవ చర్యలో పాల్గొంటూ తాము ఎటువంటి మార్పు చెందకుండా చర్యను ప్రేరేపించే పదార్ధాలను ఉత్ప్రేరకాలు (Catalysts) అంటారు. |
| lexicalization | tel: ఉత్ప్రేరకాలు |
| Thai |
| has gloss | tha: ตัวเร่งปฏิกิริยา คือ วัตถุที่เพิ่มเข้าไปในในปฏิกิริยาแล้วทำให้ปฏิกิริยาเกิดเร็วขึ้น แต่ไม่มีผลต่อผลิตภัณฑ์เมื่อสิ้นสุดปฏิกิริยาเช่น การใส่ยีสต์ในการหมักเหล้าเพื่อเร่งปฏิกิริยา มีทั้งตัวเร่งปฏิกิริยาทางเคมี เช่น โลหะ และตัวเร่งปฏิกิริยาทางชีวภาพ เช่นเอนไซม์ |
| lexicalization | tha: ตัวเร่งปฏิกิริยา |
| Turkish |
| has gloss | tur: Katalizör (Yunancadan κατάλυσις = çözülme), kimyevi bir tepkimenin hızını arttıran veya yavaşlatan maddeler. Katalizör terimi, 1835te İsveçli kimyacı Jöns Jakob Berzelius tarafından ilk defa kullanıldı. Berzelius, katalizörün tepkimeye giren maddelerin bağlarını çözecek şekilde tesir ettiğini ve böylece tepkimenin daha hızlı bir şekilde meydana gelmesine yardım ettiğini kabul etti. Bazı katalizörler tepkimenin hızını yavaşlatır. Bunlara negatif katalizör denir. Buna rağmen katalizörlerin çoğu tepkime hızını arttırır ve tepkime hızını arttıran katalizörlere de pozitif katalizör denir. |
| lexicalization | tur: Katalizörler |
| lexicalization | tur: Katalizör |
| lexicalization | tur: kataliz |
| Ukrainian |
| has gloss | ukr: Каталіза́тор — речовина, яка змінює швидкість хімічних реакцій, а сама після реакції залишається хімічно незмінною і в тій же кількості, що й до реакції. |
| lexicalization | ukr: каталізатор |
| Chinese |
| has gloss | zho: 催化剂又称触媒，是參與化學反應而不會在反應过程中发生质量变化或化学性质的变化，作用是改变化學反應的速率的物質。例如二氧化锰可以作為过氧化氢（双氧水）分解的催化剂。 |
| lexicalization | zho: 催化剂 |
