| Arabic |
| has gloss | ara: الزمكان (الزمان -مكان) مصطلح حديث منحوت من كلمتي الزمان والمكان لتعبر عن الفضاء رباعي الأبعاد الذي أدخلته النظرية النسبية ليكون فضاء الحدث بدلاً من المكان المطلق الفارغ في نظرية الكم. |
| lexicalization | ara: زمكان |
| Egyptian Arabic |
| lexicalization | arz: سبيس-تايم |
| Bengali |
| has gloss | ben: পদার্থবিজ্ঞানে স্থান-কাল বলতে যেকোন গাণিতিক মডেলকে বোঝায় যা সময় এবং স্থানকে মিলিয়ে স্থান-কাল সাংতত্যক নামক একটি একক কাঠামো গঠন করে। স্থান-কাল মূলত স্থানের তিনটি মাত্রার সাথে সময়কে যোগ করে একটি চতুর্মাত্রিক ধারণার জন্ম দেয়। ইউক্লিডীয় স্থান ধারণা অনুযায়ী স্থানকে ত্রিমাত্রিক এবং সময়কে একটি আলাদা মাত্রা হিসেবে বিবেচনা করা হতো। কিন্তু এই দুয়ের মিলন ঘটানোর মাধ্যমে পদার্থবিজ্ঞানীরা অনেকগুলো বৈজ্ঞানিক জটিলতা ও সমস্যার সমাধান করতে পেরেছেন। এই চতুর্মাত্রিক নীতি দিয়ে বৃহৎ স্কেলে মহাবিশ্বের গছন থেকে শুরু করে অনেক ক্ষুদ্রাতিক্ষুদ্র বস্তু পর্যন্ত প্রায় সবারই পরিচালনার নীতি ব্যাখ্যা করা যায়। |
| lexicalization | ben: স্থান-কাল |
| Bosnian |
| has gloss | bos: Prostorvrijeme je fizikalni pojam koji se najčešće povezuje sa Einsteinovom teorijom relativnosti, a važan je jer objedinjuje prostorne dimenzije i vremensku dimenziju u jednu pojavu. Einsteinovom teorijom i kasnije mjerenjima dokazano je da su prostor i vrijeme povezani, te da promjene koje utiču na prostor utiču i na vrijeme, npr. satovi u svemirskim letjelicama koje su putovale velikim brzinama su se ponašali drugačije (sporije) od satova na Zemlji. |
| lexicalization | bos: Prostorvrijeme |
| Bulgarian |
| has gloss | bul: Пространство-време е физически и математически модел, който комбинира пространството и времето в единен пространствено-временен континиум. В съответствие с теорията на относителността, Вселената има 3 пространствени и едно времево измерение. |
| lexicalization | bul: Пространство-време |
| Catalan |
| has gloss | cat: Lespai-temps és un concepte introduït per Hermann Minkowski el 1908, fusionant el temps i lespai absoluts de Newton en una nova entitat de quatre dimensions, les tres ordinàries de lespai amb el temps. Si bé en el seva concepció original és geomètricament "pla", matemàticament és peculiar, ja que el temps es comporta com una coordenada espacial, però amb valors en els nombres imaginaris. La teoria de la relativitat general de 1915 introduí lefecte de la gravitació, la qual cosa suposa que l'espai-temps de Minkowski no és pla, sinó que està corbat. |
| lexicalization | cat: espai-temps |
| lexicalization | cat: Espaitemps |
| Czech |
| has gloss | ces: Časoprostor nebo prostoročas je fyzikální pojem z teorie relativity sjednocující prostor a čas do jednoho čtyřrozměrného objektu. Čas hraje roli čtvrtého rozměru a je oproti zbylým třem prostorovým rozměrům význačný (například tím, že v něm lze pohybovat jen jedním směrem). V obecné teorii relativity je časoprostor obecně zakřivený a má strukturu variety. Projevy zakřivení časoprostoru pozorujeme jako gravitaci. |
| lexicalization | ces: časoprostor |
| Central Kurdish |
| has gloss | ckb: لە فیزیکدا، فەزاکات یان فەزا - کات مودێلێکی بیرکارییە کە فەزای سێ-لایی لەگەڵ کاتی یەک-لایی تێکەڵ دەکات و یەک پەیوەستار پێکدێنێت. |
| lexicalization | ckb: فەزاکات |
| Danish |
| lexicalization | dan: rumtid |
| German |
| has gloss | deu: Die Raumzeit oder das Raum-Zeit-Kontinuum bezeichnet in der Relativitätstheorie die Vereinigung von Raum und Zeit in einer einheitlichen vierdimensionalen Struktur, in welcher die räumlichen und zeitlichen Koordinaten bei Transformationen in andere Bezugssysteme miteinander vermischt werden können. |
| lexicalization | deu: Raum-Zeit |
| lexicalization | deu: Raumzeit |
| Modern Greek (1453-) |
| lexicalization | ell: Χωροχρόνος |
| lexicalization | ell: χωρόχρονος |
| Esperanto |
| has gloss | epo: En fiziko, spactempo estas matematika modelo kiu kombinas spaco kaj tempon en unuecan kontinuaĵon (dukton). Spactempo estas kutime kun tri-dimensia spaco kaj unu-dimensia tempo, kiu estas en rolo de la kvara dimensio kiu estas de malsama speco ol la spacaj dimensioj. Kombinante la du konceptojn en ununuran dukton, fizikistoj simpligis plurajn fizikajn teoriojn, kaj priskribas en pli difinita maniero la funkciadon je ambaŭ subatoma kaj supergalaktika niveloj. |
| lexicalization | epo: spactempo |
| Persian |
| has gloss | fas: در فیزیک، و ریاضیات، زمان‌ومکان یا فضا-زمان (Spacetime) به هر گونه مدل ریاضی اطلاق می‌گردد که زمان و مکان را به صورت ساختاری واحد و درهم‌پیوسته با یک‌دیگر ترکیب نماید. |
| lexicalization | fas: فضا-زمان |
| lexicalization | fas: فضازمان |
| Finnish |
| has gloss | fin: Aika-avaruus on neliulotteinen avaruus, jossa on kolme avaruudellista ulottuvuutta (pituus, leveys ja korkeus) ja yksi aikaulottuvuus. Maailmankaikkeus on efektiivisesti aika-avaruus. Suhteellisuusteoriassa aika-avaruus on keskeinen käsite kuten intervalli, joka kuvaa tapahtumien välistä etäisyyttä tässä aika-avaruudessa. Suhteellisuusteoriassa aika-avaruutta voidaan kuvata valokartiolla, jossa origon alapuolella on menneisyys, yläpuolella tulevaisuus ja origossa nykyisyys. Menneen valokartion ulkopuoliset tapahtumat eivät ole voineet vaikuttaa origon tapahtumaan, eikä origon tapahtuma voi vaikuttaa tulevan valokartion ulkopuolisiin tapahtumiin, sillä tämä vaatisi informaation etenemistä valoa nopeammin. |
| lexicalization | fin: aika-avaruus |
| French |
| has gloss | fra: La notion despace-temps a été introduite au début des années 1900 et reprise notamment par Minkowski en 1908 dans un exposé mathématique sur la géométrie de lespace et du temps telle quelle avait été définie par la théorie de la relativité restreinte dAlbert Einstein. Celui-ci avait publié en 1905 un article consacré aux lois fondamentales de lélectromagnétisme Sur lélectrodynamique des corps en mouvement . |
| lexicalization | fra: Espace temps |
| lexicalization | fra: espace-temps |
| lexicalization | fra: Espacetemps |
| Galician |
| has gloss | glg: En física, o espazo-tempo é o sistema de coordenadas utilizado como base para o estudo da Relatividade especial ou restrita. Puntos no espazo-tempo chamanse de eventos e defínense por catro números (x, y, z, ct), onde c é a velocidade da luz e pode considerarse como a velocidade que un observador se move en dirección ao futuro. |
| lexicalization | glg: Espazo-Tempo |
| Manx |
| lexicalization | glv: Traa spoar |
| Hebrew |
| lexicalization | heb: מרחב זמן |
| lexicalization | heb: מרחב-זמן |
| Croatian |
| has gloss | hrv: Prostorvrijeme je fizikalni pojam koji se najčešće povezuje sa Einsteinovom teorijom relativnosti ,a važan je jer objedinjuje prostorne dimenzije i vremensku dimenziju u jednu pojavu. Einsteinovom teorijom i kasnije mjerenjima dokazano je da su prostor i vrijeme povezani te da promjene koje utječu na prostor utječu i na vrijeme, npr. satovi u svemirskim letjelicama koje su putovale velikim brzinama su se ponašali drugačije (sporije) od satova na Zemlji. |
| lexicalization | hrv: Prostorvrijeme |
| Hungarian |
| has gloss | hun: A téridő a fizikában egy matematikai modell, ami egy sokaságban egyesíti a teret és az időt. A téridő általában egy négydimenziós koordinátarendszer, három tér- és egy idődimenzióval; a rendszer pontjai egy-egy eseménynek felelnek meg. A relativitáselmélet előtti fizika a téridő geometriáját euklideszinek, a tér- és idődimenziókat egymástól és a bennük elhelyezkedő testektől függetlennek tekintette; a speciális relativitáselmélet szerint azonban a téridő Minkowski-geometriával írható le, és a benne egymáshoz képest mozgó megfigyelők mást-mást érzékelnek térnek és időnek; a pontos összefüggést a Lorentz-transzformáció adja meg. Az általános relativitáselmélet szerint pedig az anyag meggörbíti maga körül a téridőt, ami egy Riemann-geometriával jellemezhető. Egyes modern kozmológiai elképzelések, mint például a húrelmélet, pedig négynél több dimenziót feltételeznek (noha az "extra" dimenziók ezek szerint rendkívül aprók). |
| lexicalization | hun: téridő |
| Italian |
| has gloss | ita: Per spaziotempo (indicato anche come spazio-tempo o cronotopo) si intende uno spazio quadridimensionale, composto dall'usuale spazio a 3 dimensioni con il tempo come coordinata aggiuntiva. |
| lexicalization | ita: Spazio tempo |
| lexicalization | ita: Spazio-tempo |
| lexicalization | ita: spaziotempo |
| Japanese |
| has gloss | jpn: 時空（じくう、）は、時間と空間を合わせて表現する物理学の用語、または、時間と空間を同列に扱う概念のことである。 |
| lexicalization | jpn: 時空 |
| Korean |
| has gloss | kor: 시공간(時空間) 혹은 시공(時空)이란 3차원 공간과 1차원 시간을 하나의 구조로 묶은 4차원 모델로, 상대성이론에서 중요하게 사용되는 개념이다. 물리학적으로 시공간은 공간과 시간을 합친 수학적 모델이다. 이를 통해 우주는 커다란 은하와 소립자의 단계로 이루어졌다는 것을 설명할 수 있다. |
| lexicalization | kor: 시공간 |
| Latin |
| has gloss | lat: :r=\sqrtx^2+y^2+z^2}. In spatio quattuor dimensionum "puncto" tres coordinatae ad directiones pertinentes unaque ad tempus pertinens sunt, ut et locus et tempus significetur. Vnicuique puncto ergo unus exitus rerum aequat. Inde exitibus rerum distantia et ad directiones et ad tempus attinens definitur, quadratum quartae (id est temporis) coordinatae scilicet non additur, sed subtrahitur: |
| lexicalization | lat: Spatium quattuor dimensionum |
| Latvian |
| has gloss | lav: Laiktelpa ir trīs telpas dimensiju un vienas laika dimensijas kombinācija. |
| lexicalization | lav: Laiktelpa |
| Lithuanian |
| has gloss | lit: Erdvėlaikis – yra matematinis modelis, apjungiantis erdvės ir laiko koordinates į vieną vieningą visumą – erdvės ir laiko kontinuumą. Dažniausiai erdvėlaikis interpretuojamas kaip mūsų trimatės visatos erdvės susiejimas su laiku, todėl šiuo atveju erdvėlaikis tampa keturmate koordinačių sistema. |
| lexicalization | lit: erdvėlaikis |
| Malayalam |
| has gloss | mal: സ്ഥലം, കാലം എന്നിവയെ ഒരു തുടര്ച്ചയില് (continuum) ഒരുമിച്ച് ഉള്ക്കൊള്ളിക്കുന്ന ഗണിതമാതൃകകളെ സ്ഥലകാലം (spacetime) എന്നു വിളിക്കുന്നു. സ്ഥലകാലത്തെ നാം സാധാരണ കണക്കാക്കുന്നത് മൂന്ന് മാനങ്ങളുള്ള സ്ഥലവും ഇവയില് നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ നാലാം മാനമായി കാലവും എന്ന രിതിയിലാണ്. ചില യൂക്ലീഡിയന് മാതൃകകള് നല്കുന്ന അവബോധമനുസരിച്ച് പ്രപഞ്ചത്തിന് സ്ഥലത്തില് മൂന്ന് മാനങ്ങളും കാലത്തില് ഒരു മാനവുമാണുള്ളത്. എന്നാല് സ്ഥലം, കാലം എന്നിവയെ ഒരു manifold ന്റെ ഭാഗമാക്കുന്ന ധാരാളം സിദ്ധാന്തങ്ങള് ഭൗതികശാസ്ത്രത്തില് വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ താരാപഥങ്ങളെക്കാള് വലുതും ആറ്റങ്ങളെക്കാള് ചെറുതുമായ അളവുകളില് പ്രകടമാകുന്ന സ്വഭാവത്തെ ഏകമാനമായ രീതിയില് വിശദീകരിക്കുവാന് ഇതിലൂടെ സാധിക്കുന്നു. |
| lexicalization | mal: സ്ഥലകാലം |
| Marathi |
| lexicalization | mar: काल अवकाश |
| lexicalization | mar: काल-अवकाश |
| lexicalization | mar: कालअवकाश |
| Malay (macrolanguage) |
| has gloss | msa: Di dalam fizik, ruang–masa (atau ruangmasa; atau ruang/masa) ialah apa-apa model matematik yang menggabungkan ruang dan masa ke dalam satu kontinum tunggal. Ruangmasa biasanya ditafsirkan dengan ruang menjadi tiga dimensi dan masa memainkan peranan sebagai satu dimensi keempat yang terhasil daripada susunan yang berbeza daripada dimensi-dimensi ruang. Berdasarkan kepada tanggapan-tanggapan ruang Euclid tertentu, alam semesta mempunyai tiga dimensi ruang dan satu dimensi masa. Dengan menggabungkan ruang dan masa ke dalam satu pancarongga tunggal, ahli-ahli fizik telah memudahkan sebilangan besar teori-teori fizik, selain juga menggambarkan di dalam satu cara yang lebih seragam cara bagaimana kelakuan alam semesta pada kedua-dua aras supergalaktik dan subatomik. |
| lexicalization | msa: Ruang-masa |
| lexicalization | msa: Ruangmasa |
| Dutch |
| has gloss | nld: Ruimte-tijd of tijdruimte is een begrip uit de theoretische fysica dat de vier dimensies van ons universum geïntegreerd in één model beschrijft: * 3 dimensies in ruimte (lengte, breedte, hoogte) * 1 dimensie in tijd (duur) Deze verenigde visie vloeit voort uit de relativiteitstheorie, welke stelt dat ruimte en tijd niet los van elkaar staan, maar met elkaar verweven zijn. |
| lexicalization | nld: ruimte-tijd |
| lexicalization | nld: Ruimtetijd |
| Norwegian Nynorsk |
| lexicalization | nno: Romtid |
| Norwegian |
| has gloss | nor: I fysikken er romtid definert som en matematisk modell som kombinerer vårt tredimensjonale syn på universet med tid. Romtid er vanligvis tolket som firedimensjonale objekter hvor objektet har de tre kjente romdimensjonene, i tillegg til tid som en fjerde dimensjon. |
| lexicalization | nor: Rom-tid |
| lexicalization | nor: romtid |
| Polish |
| has gloss | pol: Czasoprzestrzeń – zbiór zdarzeń zlokalizowanych w przestrzeni i czasie, wyposażony w strukturę afiniczną i metryczną o określonej postaci, w zależności od analizowanego modelu fizycznej czasoprzestrzeni. |
| lexicalization | pol: czasoprzestrzeń |
| Portuguese |
| has gloss | por: Em física, espaço-tempo é o sistema de coordenadas utilizado como base para o estudo da relatividade especial e relatividade geral. O tempo e o espaço tridimensional são concebidos, em conjunto, como uma única variedade de quatro dimensões a que se dá o nome de espaço-tempo. Um ponto, no espaço-tempo, pode ser designado como um "acontecimento". Cada acontecimento tem quatro coordenadas (t, x, y, z); ou, em coordenadas angulares, t, r, θ, e φ que dizem o local e a hora em que ele ocorreu, ocorre ou ocorrerá. |
| lexicalization | por: espaço-tempo |
| lexicalization | por: Espaçotempo |
| Quechua |
| has gloss | que: :Ama pacha ("Mamay pachayta t'aqsachkan") nisqawan pantaychu! |
| lexicalization | que: Pacha |
| Moldavian |
| has gloss | ron: Spaţiu-timp este un model care combină spaţiul tri-dimensional şi timpul uni-dimensional într-o construcţie numită continuu spaţiu-timp, unde timpul joacă rolul celei de-a patra dimensiuni. Conform spaţiului euclidian, universul nostru are trei dimensiuni spaţiale, şi o dimensiune temporală. |
| lexicalization | ron: Spaţiu-timp |
| lexicalization | ron: Spațiu-timp |
| Russian |
| has gloss | rus: Простра́нство-вре́мя — физическая модель, дополняющая пространство равноправным временны́м измерением и, таким образом, создающая новую теоретико-физическую конструкцию, которая называется пространственно-временным континуумом. В соответствии с теорией относительности, Вселенная имеет три пространственных измерения и одно временное измерение. |
| lexicalization | rus: Пространство-время |
| Slovak |
| has gloss | slk: Priestoročas alebo časopriestor je štvorrozmerný priestor zjednocujúci trojrozmerný fyzikálny priestor a čas. Body priestoročasu zodpovedajú bodovým udalostiam. Vnímanie času a priestoru ako nezávislých pojmov je závislé na pozorovateľovi, ale priestoročas je na pozorovateľovi nezávislý a tvorí základný rámec pre možnosť realizácie fyzikálnych zákonov nezávislych na vzťažnej sústave vo vesmíre. |
| lexicalization | slk: Priestoročas |
| Slovenian |
| has gloss | slv: Prôstor-čàs je v Einsteinovi posebni in splošni teoriji relativnosti štirirazsežni prostor, ki ga sestavljajo tri prostorske in ena časovna razsežnost. V prostor-času se dogajajo vsi fizikalni dogodki. Gibanje planetov okoli Sonca lahko, na primer, opišemo s posebno vrsto prostor-časa, kakor tudi gibanje svetlobe okoli vrteče zvezde. |
| lexicalization | slv: prostor-čas |
| lexicalization | slv: Prostorčas |
| Castilian |
| has gloss | spa: El espacio-tiempo es la entidad geométrica en la cual se desarrollan todos los eventos físicos del Universo, de acuerdo con la teoría de la relatividad y otras teorías físicas. El nombre alude a la necesidad de considerar unificadamente la localización geométrica en el tiempo y el espacio, ya que la diferencia entre componentes espaciales y temporales es relativa según el estado de movimiento del observador. De este modo, se habla de continuo espacio-temporal. Debido a que el universo tiene tres dimensiones espaciales físicas observables, es usual referirse al tiempo como la "cuarta dimensión" y al espacio-tiempo como "espacio de cuatro dimensiones" para enfatizar la inevitabilidad de considerar el tiempo como una dimensión geométrica más. La expresión espacio-tiempo ha devenido de uso corriente a partir de la Teoría de la Relatividad especial formulada por Einstein en 1905. |
| lexicalization | spa: Espacio tiempo |
| lexicalization | spa: espacio-tiempo |
| lexicalization | spa: Espaciotiempo |
| Serbian |
| has gloss | srp: Простор-време у физици је четвородимензионални континуум у којем се комбинују три димензије простора и димензија времена ради геометријског представљања кретања. Свака тачка у тој геометријској представи је један догађај и све скупа представљају „свет“ кроз време. Путање у континууму представљају динамичне историје честица у покрету, тако да праволинијске путање одговарају једноличним кретањима, тродимензионални пресеци темпоралним константним вредностима, представљајући заједно изглед простора у одређеном моменту . |
| lexicalization | srp: Простор-време |
| Swedish |
| has gloss | swe: Rumtid är en sammanslagning av rummet och tiden till en enhet, där tiden bildar en extra fjärde dimension ihop med rummets tre vanliga dimensioner längd, bredd och höjd. En punkt i den fyrdimensionella rumtiden kallas en händelse. |
| lexicalization | swe: rumtid |
| Tamil |
| has gloss | tam: இயற்பியலில், வெளிநேரம் (spacetime) என்பது, வெளி மற்றும் நேரம் என்பவற்றை ஒரே கட்டமைப்புக்குள் கொண்டுவரும் ஒரு கணித மாதிரி ஆகும். இது வெளி-நேரத் தொடரியம் எனப்படுகின்றது. வெளிநேரம் என்பதில் வெளி (space) மூன்று பரிமாணங்களைக் கொண்டது. நேரம் இவற்றுடன் நான்காவது பரிமாணம் ஆகின்றது. |
| lexicalization | tam: வெளிநேரம் |
| Turkish |
| has gloss | tur: Uzayzaman, uzay ile zamanı "uzay-zaman sürekliliği" adı verilen yapıda birleştiren matematik modeli. Öklitçi yaklaşıma göre evren uzayın üç boyutu ve dördüncü boyutu oluşturan zamandan oluşur. Fizikçiler, uzay ve zaman kavramlarını tek bir çatı altında birleştirmek yoluyla, karmaşık fizik teorilerini önemli ölçüde basitleştirmeyi ve evrenin işleyişini süpergalaktik (Fiziksel Kozmoloji) ve altatomik (atom altı, bkz. Kuantum Fiziği) seviyelerde daha basit ve ortak bir dilde açıklamayı başarmışlardır. |
| lexicalization | tur: Uzay-zaman |
| lexicalization | tur: uzayzaman |
| Ukrainian |
| has gloss | ukr: Просторово-часовий інтервал або просто інтервал між двома подіями в інерційній системі відліку визначається співвідношенням: |
| lexicalization | ukr: просторово-часовий інтервал |
| Urdu |
| lexicalization | urd: زمان و مکاں |
| Vietnamese |
| has gloss | vie: Không-thời gian là một mô hình toán học gộp không gian 3 chiều với thời gian 1 chiều (chiều thứ tư) để tạo thành một cấu trúc thống nhất gọi là "continuum không-thời gian". |
| lexicalization | vie: Không thời gian |
| lexicalization | vie: không-thời gian |
| Chinese |
| has gloss | zho: 近代物理学认为，时间和空间不是独立的、绝对的，而是相互关联的、可变的，任何一方的变化都包含着对方的变化。因此把时间和空间统称为时空，在概念上更加科学而完整。时空也是四维的，由坐标x, y, z和时间t组成。 |
| lexicalization | zho: 时空 |
